انتخاب رشته دانشگاه آزاد، با وجود حساسيت آن،‌دشوار نيست، توصيه‌هاي زير را به دقت بخوانيد و آن‌ها را هنگام تعيين رشته به كار گيريد.

گام اول
آزمون خود را مشخص كنيد

1- همان‌طور كه گفته شد دانشگاه آزاد دو آزمون ورودي دارد يكي آزمون پزشكي ديگر آزمون غيرپزشكي. شما مي‌توانيد بدون توجه به مدرك تحصيلي‌تان، در يكي از اين دو آزمون يا هر دو آزمون هم زمان شركت كنيد.
2- اگر در آزمون غيرپزشكي شركت ‌می كنيد ببينيد به دنبال چه رشته‌اي هستيد و اين رشته در كدام يك از 6 مجموعه رشته‌هاي دانشگاه آزاد قرار دارد. براي يادآوري خلاصه اين مجموعه‌ها به صورت زير است:
مجموعه (1) گروه رياضي: (الف و ب) شامل رشته‌هاي معماري، رياضي، فيزيك، اكثر مهندسي و ...
مجموعه (2) گروه تجربي: شامل رشته‌هاي زيست‌شناسي، شيمي، مهندسي‌هاي كشاورزي و ...
مجموعه (3) گروه انساني: شامل رشته‌هاي الهيات، ادبيات فارسي و عربي، حقوق، فلسفه، باستان‌شناسي و ...
مجموعه (4) گروه انساني: شامل علوم اجتماعي، علوم تربيتي، علوم سياسي، روان‌شناسي، علوم اقتصادي و ...
مجموعه (5) گروه زبان‌هاي خارجي: شامل رشته‌هاي ادبيات و مترجمي زبان انگليسي، اسپانيولي، آلماني و ...
مجموعه (6) گروه هنر: شامل رشته‌هاي گرافيك، نقاشي و طراحي صنعتي و ...
بايد دقت كنيد كه رشته‌هاي انتخابي شما بايد از يك مجموعه باشد ولي مهم نيست از چند زيرمجموعه متفاوت از يك مجموعه باشند.
3- براساس علايق و توانايي‌هاي درسي‌تان مجموعه خود را انتخاب كنيد بهتر است مجموعه‌ انتخابي شما با گروه آزمايشي كه در كنكور سراسري ثبت‌نام كرده‌ايد مغاير نباشد براي مثال اگر در گروه رياضي كنكور سراسري ثبت‌نام كرده‌ايد بهتر است در دانشگاه آزاد رشته‌هاي مجموعه (1) مربوط به گروه رياضي را انتخاب كنيد. در غير اين صورت آماده‌سازي براي شركت در دو آزمون با دروس متفاوت، دشوار و تا حدي ناممكن است اين نوع انتخاب‌ها عاقلانه نيست البته در اين مورد يك استثنا وجود دارد؛ اگر بخواهيد در كنار گروه آزمايشي خود در كنكور سراسري، زبان خارجي (يعني مجموعه 5) دانشگاه آزاد را انتخاب كنيد مشكلي پيش نخواهد آمد.

گام دوم

سطح علمي خود را تعيين كنيد و نمره ترازتان را پيش‌بيني كنيد.
براي انتخاب واقع بينانه (به دور از هر خيال بافي) و افزايش شانس قبولي‌تان در يك رشته لازم است سطح علمي خود را به صورت نمره تراز (براساس ملاك‌هاي دانشگاه آزاد) تعيين كنيد. براي اين منظور ما در از کنکورهای دانشگاه آزاد استفاده خواهیم کرد.

1- يكي از كنكورهاي دانشگاه آزاد را كه با گروه آزمايشي شما نيز هم‌خواني داشته باشد به عنوان آزمون تعيين سطح انتخاب كنيد. براي مثال داوطلب رياضي، آزمون رشته رياضي را انتخاب خواهد كرد. پس از انتخاب آزمون، آن را در شرايطي مشابه با آزمون واقعي پاسخ دهيد و آن را نمره‌دهي كنيد.
2- نمره‌هاي بدست آمده از آزمون تعيين سطح خود را با مراجعه به جدول نمونه كارنامه‌ها مقايسه كنيد و حدود نمره ترازتان را پيش‌بيني كنيد. البته بايد دقت كنيد كه اين مقايسه بايد با كارنامه‌هاي داوطلبان همان مجموعه و زيرمجموعه انتخابي شما انجام شود.
چند توصيه ايمني
1- ممكن است ديگران به شما توصيه كنند كه براساس نمره تراز كنكورهاي آزمايشي خود، سطح علمي و تراز دانشگاه آزادتان را تعيين كنيد. از آن‌جايي كه ترازهاي كنكورهاي آزمايشي با ترازهاي دانشگاه آزاد مطابقت ندارد، توصيه مي‌شود از اين روش استفاده نکنید.
2- بسياري از داوطلبان فكر مي‌كنند حالا كه تا كنكور دانشگاه آزاد 5 تا 6 ماه فرصت باقي مانده مي‌توانند تا زمان برگزاري آزمون وضعيت‌ درسي‌شان را ارتقاء دهند به همين جهت درست نمي‌دانند براساس وضعيت امروزشان رشته‌ها را انتخاب كنند. در جواب اين دوستان بايد گفت اولاً سطح علمي 86 درصد داوطلبان نوسان داراست به عبارتي نمره تراز آغاز كارشان با پايان كارشان تفاوت چنداني ندارد. پس اين دسته از دوستان دچار خيال‌بافي نشوند! اگر مي‌بينيد در آزمون‌هاي آزمايشي وضعيت نوساني داريد همين نمره‌هاي به دست آمده از آزمون تعيين سطح را مبناي انتخاب خود قرار دهيد. ثانياً اگر در آزمون‌هاي آزمايشي روند رو به رشدي داريد مي‌توانيد رشته‌هايي با 200 تا 400 نمره بالاتر از نمره آزمون تعيين سطح را انتخاب كنيد.

گام سوم

تعيين رشته را با حساس‌ترين انتخاب، يعني انتخاب اول شروع كنيد.
بايد توجه داشت كه انتخاب اول در آزمون دانشگاه آزاد اهميت زيادي دارد چون اولاً انتخاب رشته‌ها در اولويت‌هاي بعدي تابع انتخاب اولند و بايد از مجموعه اولويت اول انتخاب شوند ثانياً انتخاب رشته‌هاي پاره وقت شما تابع انتخاب اولند و بايد از مجموعه آن انتخاب شوند. ثالثاً در گزينش دانشگاه آزاد انتخاب اول بيش‌ترين شانس قبولي را نسبت به انتخاب پايين‌تر خواهد داشت و نبايد آن را با بي‌دقتي و بي‌توجهي از دست داد. بر اين اساس همان طور که گفته شد بهتر است اولين رشته انتخاب،‌ در حد توان شما باشد يعني ترازي در حد تراز آزمون تعيين سطح شما داشته باشد و در صورتي كه روند رو به رشد در آزمون‌هاي آزمايشي داريد انتخاب اول شما مي‌تواند ترازي با حداكثر 200 تا 400 نمره بالاتر از اين نمره را داشته باشد.
چند توصيه ايمني
1- براي رشته‌هايي كه در انتخاب اول قرار مي‌دهيد بايد به نمره حد نصاب قبولي براي انتخاب اول آن رشته توجه كنيد نمره حدنصاب كيفي (تراز كيفي) در انتخاب اول به كار نمي‌آيد.
2- رشته‌هاي ستاره‌دار، رشته‌هايي هستند كه ظرفيتشان در انتخاب اول پر مي‌شود رشته‌هاي ستاره‌دار را تنها مي‌توانيد در انتخاب اول خود قرار دهيد. ولي این به آن معنا نيست که رشته اول شما حتماً بايد ستاره‌دار باشد.
3- هشيار باشيد بسياري از رشته‌هاي بدون ستاره «مطلوب» که ترازي نزديك به رشته‌هاي ستاره‌دار را دارند، عملاً ظرفيت خود را در همان انتخاب اول پر مي‌كنند؛ از قرار دادن آن‌ها در اولويت‌هاي پايين‌تر اجتناب كنيد اين رشته‌ها معمولاً در سال‌هاي بعد ستاره‌دار مي‌شوند و بهتر است در اولويت اول قرار گيرند.
4- هنگام استفاده از نمره ترازهاي سال قبل دانشگاه آزاد براي هر رشته به تغييرات احتمالی اين نمره ترازها در سال بعد توجه داشته باشيد به عنوان مثال اگر نمره تراز رشته / شهري در چند سال اخير نسبتاً ثابت باشد مي‌توان پيش‌بيني كرد كه نمره تراز اين رشته در سال بعد هم تغيير زيادي نخواهد داشت يا اگر مي‌بينيد كه نمره تراز يك رشته / شهر نسبت به سال‌هاي قبل به طور غيرعادي افزايش داشته، بايد پيش‌بيني كنيد كه در سال بعد اين نمره كم‌تر خواهد شد.

گام چهارم

انتخاب دوم خود را با دقت انجام دهيد.
1- انتخاب دوم حساسيتي نزديك به انتخاب اول دارد. توصيه مي‌شود رشته‌اي را براي اولويت دوم انتخاب كنيد كه نمره تراز كيفي آن کم تر از به نمره حد نصاب قبولي رشته انتخابي در اولويت اول باشد. براي مثال اگر نمره تراز اولين رشته انتخابي حدود 6100 است براي انتخاب دوم، رشته‌اي كه نمره تراز كيفي آن كم‌تر از 5900 باشد مناسب است.
چند توصيه ايمني
1- براي رشته‌هايي كه در انتخاب دوم به بعد قرار مي‌دهيد تنها بايد به نمره حدنصاب كيفي (تراز كيفي) آن توجه كنيد و نمره حدنصاب قبولي براي انتخاب اول آن هيچ كاربردي ندارند.
2- حواستان باشد رشته‌هايي كه نمره حدنصاب كيفي آن‌ها اختلاف اندكي با نمره حدنصاب در انتخاب اول دارند براي انتخاب دوم درجه ريسك بيشتري دارند.
گام پنجم
اولويت سوم تا ششم را با احتياط انتخاب كنيد.
بسياري تصور مي‌كنند در انتخاب رشته دانشگاه آزاد تنها اولويت اول شانس قبولي دارد در حالي كه اين تصور واقعي نيست با رعايت توصيه‌هاي زير مي‌توانيد از اولويت سوم تا ششم كه به اولويت‌هاي «مرده» معروفند، به عنوان شانس استفاده كنيد.
1- رشته‌هايي را براي انتخاب سوم و چهارم در نظر بگيريد كه تراز كيفي‌شان كم‌تر از تراز انتخاب اول آن‌هاست.
2- در انتخاب رشته دانشگاه آزاد هر چه به سمت انتخاب اولويت‌هاي پايين‌تر مي‌رويم بايد تفاوت نمره تراز كيفي و انتخاب اول آن رشته بيش باشد.
3- رشته‌هايي را براي انتخاب پنجم و ششم در نظر بگيريد كه ترازهاي كيفيشان حدود 4300 يا كم‌تر باشد.

*توصيه مي‌شود اولويت‌هاي انتهايي را خالي نگذاريد و آن را به آساني از دست ندهيد، مگر مطمئن باشيد به رشته‌‌اي ديگر به جز آن‌چه قبلاً انتخاب كرده‌ايد علاقه نداريد.
1- دختران متقاضي مجموعه (1) در اولويت‌هاي پايين‌تر براي رشته‌هاي مهندسي شانس محدودتري برای قبولی دارند ولی پسران متقاضي اين مجموعه براي انتخاب رشته‌هاي مهندسي تا آخرين اولويت شانس زيادي دارند. به عنوان مثال در دانشگاه آزاد، رشته‌هاي مهندسي كشاورزي آب، مواد، معدن، متالورژی و بسياري از رشته‌هاي كارشناسي تا اولويت‌هاي آخر نيز شانس قبولي دارند.
3- دختران متقاضي مجموعه (2) نيز در انتخاب رشته‌هاي مهندسي يا كارشناسي های «مطلوب» در شهرهای بزرگ از اولويت چهارم تا ششم شانس محدودتری برای قبولی دارند.

گزينش انتخاب هفتم (انتخاب دانشگاه)
انتخاب هفتم آزمون غيرپزشكي، توسط دانشگاه انجام مي‌شود. اين گزينه هنگامي فعال مي‌شود كه در فرم تقاضانامه ثبت‌نام، مربع مربوط به آن را علامت‌زده باشيد. در اين صورت دانشگاه، تعدادي از متقاضيان را براي رشته / شهرهايي كه ظرفيتشان در مراحل اول و دوم گزينش پر نشده‌اند، انتخاب مي‌كند. برخلاف تصور رايج، علامت‌زدن انتخاب هفتم در فرم ثبت‌نام، شانس قبولي ساير رشته‌ها را كم نمي‌كند.
چند يادآوري مهم براي انتخاب هفتم
1- براي دختران، دانشگاه، رشته / محل‌هايي از شهرهايي كه انتخاب كرده‌ايد و ظرفيتشان تكميل نگرديده به شما معرفي مي‌كند. پس دختران متقاضی انتخاب هفتم، روی انتخاب شهرهای خود دقت بیش تری داشته باشند.
2- براي پسران، رشته / شهرها را نه براساس شهرهايي كه شما انتخاب كرده‌ايد، بلكه در مرحله اول براساس آن كه انتخاب اول شما مربوط به چه زيرمجموعه‌اي است و در مرحله بعد مربوطه به چه مجموعه‌اي است از همان‌ها به شما رشته / شهري را معرفي مي‌كنند. پس پسران متقاضی انتخاب هفتم در انتخاب رشته اولویت اول خود دقت بیش تری داشته باشند.
3- هنگام گزينش انتخاب هفتم ابتدا رشته‌هاي كارشناسي و سپس رشته‌هاي كارداني كه ظرفيتشان تكميل نگرديده انتخاب مي‌شوند.

استفاده از ضوابط انتقال و مهمان در انتخاب رشته
دانشگاه آزاد، مراكز و واحدهاي دانشگاهي خود را بر اساس كيفيت مراكز و چگونگي انتقال دانشجويان، به 10 گروه، طبقه‌بندي كرده است. جدول هم طرازی مراکز دانشگاه آزاد اين دسته‌بندي را نشان مي‌دهد.
گاهي نمره تراز قبولي در رشته/ مركز مطلوبتان بيش از حد توان شما است و نمي‌توانيد مستقيماً آن را بدست آوريد در اين صورت از ضوابط مهمان و انتقال كمك بگيريد. رشته دلخواهتان را در يك مركز گروه پايين‌تر، انتخاب كرده سپس با توجه به موارد زير پس از يك ترم تحصيل، خود را به مركز مطلوب‌تر منتقل يا مهمان نماييد.
1- انتقال وحتي مهماني به گروه (1) يعني واحدهاي تهران به طور مطلق ممنوع است، مگر در موارد خاص آن هم با موافقت مستقيم رئيس دانشگاه آزاد! فكرانتقال از شهرستان به تهران را از سرتان بيرون كنيد!
2- انتقال دانشجو در مراكز يك گروه به استثناي واحدهاي تهران و شهرستان‌هاي اطراف آن (يعني گروه‌هاي 1و2) با موافقت واحدهاي مبدا و مقصد امكان‌پذير است.
3- براي انتقال يا مهماني در گروه (2)، ضمن موافقت واحدهاي مبدا و مقصد، موافقت معاونت دانشجويي دانشگاه هم لازم است.
4- انتقال دانشجو تا يك گروه بالاتر و مهماني تا 2 گروه بالاتر( به استثناي گروههاي 1و2) با موافقت واحدهاي مبدا و مقصد امكان‌پذير است. به عنوان مثال مي‌تواند خود را از واحد زنجان يا شاهرود (در گروه 4)، به واحد قزوين (در گروه 3) منتقل كنيد يا از علوم تحقيقات فارس (در گروه 5) به واحد شيراز (در گروه 3) مهمان كنيد.
5- انتقال از گروه (3) به گروه (2) تا سقف 10درصد ظرفيت واحد مقصد با موافقت واحدهاي مبدأ و مقصد و تائيد معاونت دانشجويي امكان‌پذير است. به عنوان مثال اين امكان وجود دارد كه شما از واحد قزوين يا قم كه در گروه (3) قرار دارند خود را به يكي از شهرهاي نزديك‌تر تهران مانند كرج يا شهرري كه در گروه (2) قرار دارند، منتقل كنيد.
6- انتقال فرزندان شهيد و مفقودالاثر به كليه واحدهاي دانشگاهي پس از تائيد كميسيون ايثارگران سازمان مركزي بلامانع است.
7- انتقال دانشجويان كه داراي نوعي بيماري خاص مانند ضايعات پيشرفته، معلوليت جسمي يا بيماري روحي مي‌باشند و امكان ارائه خدمات درماني در شهر محل تحصيل فراهم نباشد پس از بررسي و تائيد پزشك معتمد واحد مبداً و موافقت كميسيون پزشكي سازمان مركزي دانشگاه به هر يك از گروه‌هاي جدول امكان‌پذير است.
8- انتقال دانشجويان دختر كه پس از ثبت‌نام در آزمون دانشگاه ازدواج نموده‌اند به محل زندگي همسر بدون هيچ محدوديتي انجام مي‌شود. ولي اگر قبل از ثبت‌نام در آزمون دانشگاه، ازدواج كرده باشند نيز امكان‌پذير به استثنايي گروه (1) كه در اين صورت بايد حداقل نمره آزمون آخرين فرد قبول در واحد مقصد در گروه (1) را نيز كسب كرده باشد.
9- انتقال دانشجويان مرد متاهل پس از بررسي تعداد متقاضيان و در صورت موافقت واحد مبدأ به استثنايي گروه‌هاي 1 و 2 و مراكز استان‌ها انجام مي‌شود.

انتخاب رشته‌هاي پاره وقت را فراموش نكنيد!
شما مي‌توانيد علاوه بر شركت در آزمون پزشكي و غيرپزشكي، يك تا چهار رشته / شهر از نظام پاره وقت را هم انتخاب كنيد و براي آن نياز به شركت در آزمون جداگانه نداريد.
* مقررات و دروس و واحدهاي رشته‌هاي نظام پاره وقت مانند نظام تمام وقت است. حتی کلاس های درس آن نیز با دانشجویان تمام وقت یکسان است.
* اعتبار مدرك پاره وقت مانند تمام وقت است و امكان ادامه تحصيل براي آن‌ها نيز مانند دوره تمام وقت است.
* برخلاف تصور بسياري، دوره تحصيل در پاره وقت الزاماً طولاني‌تر از نظام تمام وقت نيست. ولي حداكثر مدت مجاز تحصيل در اين نظام بيش‌تر از نظام تمام وقت است.
كلام آخر آن كه رشته‌هاي نظام پاره وقت هيچ امتياز منفي ندارد فقط كمي! شهريه آن بيش‌تر از نظام پاره وقت است.
هنگام انتخاب رشته‌هاي پاره وقت به نكات زير توجه كنيد:
1- رشته‌هاي پاره وقت را بايد از همان مجموعه رشته‌هاي تمام وقت خود انتخاب كنيد براي مثال اگر رشته/شهري انتخابي نظام تمام وقت مربوط به مجموعه (1) است بايد از همين مجموعه رشته‌هاي پاره وقت خود را انتخاب كنيد.
2- گزينش رشته‌هاي پاره وقت بومي است يعني مي‌توانيد رشته‌هاي شهرهاي پاره وقت دانشگاه‌هاي آزاد استان مربوط محل تولد (مطابق شناسنامه) و هم‌چنين استاني كه شما يا والدينتان در آن ساكن هستند را انتخاب كنيد.
3- معمولاً قبول شدن در بسياري از رشته‌هاي پاره وقت آسان‌تر از همين رشته‌ها در نظام تمام وقت است. از اين رو دست شما براي انتخاب رشته‌هاي «مقبول و بالاتر» در نظام پاره وقت بازتر است.
4- انتخاب رشته پاره وقت خود را به گونه‌اي انجام دهيد كه محدوده گسترده‌اي داشته باشيد. بهتر است نمره تراز رشته/ شهر انتخاب اول تمام وقت و پاره وقت شما در يك سطح نباشد به عنوان مثال اگر تراز انتخاب اول شما در تمام وقت 6000 است در پاره وقت رشته را با تراز با تفاوتي حدود 200 تا 250 نمره بيش‌تر از آن انتخاب كنيد.
5- اگر مشمول (سرباز) هستيد و شانس قبولي كمتري در رشته مطلوب تمام وقت را داريد، مي‌توانيد رشته‌هاي «مطلوب» نظام پاره وقت را هر چند كه مربوط به بوم شما نباشد انتخاب كرده (برخلاف قاعده) اما هنگام ثبت‌نام لازم است مداركي ارايه نماييد كه نشان دهد ساكن آن شهر يا يكي از شهرهاي تابعه آن استان هستيد. از اين طريق مي‌توانيد به بسياري از رشته‌هاي «مطلوب» كه امكان قبولي آن‌ها را در نظام تمام وقت نداريد، دسترسي پيدا كنيد.
6- حالا با كمك جدول نمره ترازهاي رشته‌هاي پاره وقت، رشته‌ها را انتخاب كنيد. رشته‌هايي كه در انتخاب‌هاي دوم تا چهارم قرار مي‌دهيد به گونه‌اي باشند كه از جهت نمره تراز به صورت نزولي تنظيم شده باشند.